Bank

Bank Spółdzielczy w Namysłowie, Oddział w Lasowicach Małych, stan 2006 r.

Bank Spółdzielczy w Lasowicach Małych jest Oddziałem Banku Spółdzielczego w Namysłowie, zrzeszonego w Banku Polskiej Spółdzielczości S.A. w Warszawie, dysponującego łącznie siecią 16 placówek na terenie województwa opolskiego.

Bank, pod nazwą Gminna Kasa Spółdzielcza, rozpoczął działalność 18 sierpnia 1950 r. Swym zasięgiem obejmował odrębne wówczas gminy: Lasowice Małe i Lasowice Wielkie. Pierwszym kierownikiem, w latach 1950-1956, był Jan Grzesik. 24 czerwca 1956 r. nazwę Gminnej Kasy Spółdzielczej zmieniono na Bank Spółdzielczy. W maju 1978 r. prezesem został Stanisław Szajda. 23 kwietnia 1986 r. siedzibę banku przeniesiono do obecnie zajmowanego budynku. W 1994 r. prezesem została Barbara Bil. 15 grudnia 1994 r. Bank Spółdzielczy w Lasowicach Małych przystąpił do Banku Regionalnego we Wrocławiu. 1 stycznia 1999 r. stał się – podobnie jak BS w Byczynie, Niemodlinie i Pokoju – Oddziałem Banku Spółdzielczego w Namysłowie.

Wraz z wyprowadzką z Lasowic Małych Urzędu Gminy, w jej nowej siedzibie – w Lasowicach Wielkich – bank otwarł punkt kasowy.

Gorzelnia

Gorzelnia w Lasowicach Małych została wzniesiona ok. poł. XIX w. z inicjatywy prywatnych właścicieli miejscowości – członków rodu Hohenlohe-Öhringen.

Gorzelnia w Lasowicach Małych, stan 1905 r. Gorzelnia w Lasowicach Małych, stan 2006 r.

Sowiecki front „wyzwoleńczy” oszczędził gorzelnię w Lasowicach Małych – można przypuszczać, że „sołdaty” zadowolili się dobrze jej produktami. Gorzelnie w Lasowicach Wielkich i Tułach spalili doszczętnie. Wszystkie one należały wtedy do rodziny Warców.

Po zakończeniu wojny jedyną ocalałą gorzelnię w Lasowicach Małych pomagała prowadzić Ernestyna Warc. Mieszkała tutaj do 1996 r.

Gospoda

Nie wiemy, kiedy dokładnie w Lasowicach Małych powstała pierwsza gospoda, która – przynajmniej za ostatniego właściciela – zwała się „Pod złotą kotwicą” („Gasthaus zum goldenen Anker”). Dobry jej rozwój zapewniał tranzyt, w szczególności traktem wiodącym od Kamieńca do Kluczborka.

Gospoda w Lasowicach Małych, stan 1914 r. Gospoda w Lasowicach Małych, stan lata 30./40. XX w. Gospoda w Lasowicach Małych, stan 1939 r. Dawna gospoda w Lasowicach Małych, stan 2006 r.

Interes musiał kręcić się dobrze, gdyż z czasem tuż obok powstała druga gospoda.

Gospoda w Lasowicach Małych, stan 1940 r. Dawna gospoda w Lasowicach Małych, stan 2007 r.

Obecnie budynki obydwu gospód stoją puste – czekają na nowych właścicieli i zagospodarowanie. Przez pewien czas w gospodzie Fritza Miski działał sklep spożywczy, który mieści się teraz w pawilonie handlowym, oraz sklep tekstylny. Gospodę Alfreda Miski przerobiono po objęciu Lasowic Małych granicami państwa polskiego na urząd gminy. Urząd, po wyeksploatowaniu budynku, porzucił go.

Bogate tradycje gospody są w Lasowicach Małych kontynuowane – przez gospodę „Źródełko”.

Właściciele gospód w Lasowicach Małych (do 1945)

Adam Miska
Thomas Miska
Fritz Miska (wykazane 1914, 1939)
Alfred Miska a. Milde (wykazane 1940, 1942)
Fritz Mansfeld (wykazane 1942)

Kuźnia

Kuźnia w Lasowicach Małych, stan 1905 r.

Kuźnia w Lasowicach Małych została wzniesiona ok. poł. XIX w. z inicjatywy prywatnych właścicieli miejscowości – członków rodu Hohenlohe-Öhringen.

Dzisiaj po budynku tym nie ma żadnego śladu – nie wiemy, co się z nim stało, ani tego, w którym dokładnie stał miejscu – najprawdopodobniej tam, gdzie obecnie zabudowania dawnego PGR.

Kowale w Lasowicach Małych

Daniel Miska

Leśnictwo

Leśniczówka w Lasowicach Małych została wzniesiona ok. poł. XIX w. z inicjatywy prywatnych właścicieli miejscowości – członków rodu Hohenlohe-Öhringen.

Leśniczówka w Lasowicach Małych, stan 1914 r. Leśniczówka w Lasowicach Małych, stan lata 30./40. XX w. Dawna leśniczówka w Lasowicach Małych, stan 2007 r.

Aktualnie Leśnictwo Lasowice Małe jest częścią Nadleśnictwa Kluczbork, podlegającego Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach. Wspólnie z czterema innymi Leśnictwami – w Bażanach, Jasieniach, Lasowicach Wielkich i Tułach – wchodzi w skład obrębu leśnego Lasowice Małe. Przed rokiem 1945 obszar ten był zróżnicowany pod względem form własności. Obręb stanowiły wtedy: lasy państwowe – 4090 ha, lasy majątków prywatnych – 2269 ha oraz lasy pod Zarządem Prowincjonalnym Górnego Śląska – 40,74 ha. W owym czasie lasy te były dobrze zagospodarowane, zależnie od własności eksploatowano je w celach produkcyjno-łowieckich w części państwowej i łowiecko-rekreacyjnych w części prywatnej. Obecnie tradycja ta jest kontynuowana i znacznie poszerzona. Oprócz celów produkcyjnych, łowieckich i rekreacyjnych wymienić należy takie funkcje Lasów Państwowych, jak: edukacyjna, turystyczna, ochrony przyrody i inne.

Do końca 1972 r. obręb Lasowice Małe był Nadleśnictwem. Od 1 stycznia 1973 r., po połączeniu z nadleśnictwami Gorzów Śląski i Zameczek, zaczął tworzyć Nadleśnictwo Kluczbork.

Nadleśnictwo Kluczbork leży na terenie 8 gmin: Byczyna, Gorzów Śląski, Kluczbork, Lasowice Wielkie, Olesno, Murów, Pokój i Wołczyn, których łączna powierzchnia wynosi 72 tys. ha. Nadleśnictwo Kluczbork prowadzi działalność gospodarczą na obszarze 18,9 tys. ha. Obręb leśny Lasowice Małe ze swymi pięcioma leśnictwami leży na terenie gmin Lasowice Wielkie i Kluczbork. Natomiast w wiosce Lasowice Małe znajdują się leśniczówki Leśnictwa Jasienie i Lasowic Wielkich. Działa tutaj też nowoczesna Wyłuszczarnia Nasion, oddana do użytku w 1987 r., a obecna wybudowana jest w miejscu dawnej wyłuszczarni, zniszczonej w wyniku pożaru w 1989 r. W jej sąsiedztwie wybudowano liczącą ok. 1 km, bogato doposażoną trasę dydaktyczną – Leśną Ścieżkę Edukacyjną im. Janusza Goebla, otwartą 25 października 2006 r. W sąsiedniej wsi Jasienie funkcjonuje natomiast szkółka leśna, gdzie hoduje się materiał sadzeniowy nie tylko na potrzeby Nadleśnictwa Kluczbork.

Informacje dzięki uprzejmości pracowników Nadleśnictwa Kluczbork.

Wyłuszczarnia Nasion w Lasowicach Małych Leśna Ścieżka Edukacyjna im. Janusza Goebla przy Wyłuszczarni Nasion w Lasowicach Małych

W 1989 r. w obrębie Lasowice Małe utworzono Stałe Powierzchnie Obserwacyjne (SPO) I rzędu, nr 92 i 93.

Leśniczy w Lasowicach Małych

NN Römer (nadleśniczy, wykazane 1897)
Franz Nolden (nadleśniczy, do 1945)

Mleczarnia

Mleczarnia w Lasowicach Małych została wzniesiona ok. poł. XIX w. z inicjatywy prywatnych właścicieli miejscowości – członków rodu Hohenlohe-Öhringen.

Najprawdopodobniej mleczarnia budowana była jednocześnie ze spichlerzem. Dzisiaj jej budynek już nie istnieje – nie wiemy, co się z nim stało. Pomimo gruntownego remontu spichlerza wciąż widoczne na nim pozostały ślady przylegającego budynku mleczarni – w szczególności da się dostrzec charakterystyczny zarys dachu.

Później mleczarnia działała w budynku na przeciw cmentarza katolickiego (obok której stał pierwotnie obelisk).

Mleczarnia w Lasowicach Małych, stan 1905 r. Pomimo gruntownego remontu spichlerza wciąż widoczne na nim pozostały ślady przylegającego budynku mleczarni Budynek drugiej mleczarni w Lasowicach Małych

Młyn wodny

Młyn w Lasowicach Małych istniał już w roku 1783 r. Stał z południowej strony dworu, a jego koło napędzał prąd Bogacicy.

Dzisiaj po budynku tym nie ma najmniejszego śladu. Prawdopodobnie w ostatnim okresie istnienia, tj. ok. lat 70. XX w., został przekształcony w spichlerz. Nieprzystosowana do tego celu konstrukcja zawaliła się pod naporem zmagazynowanych w nim płodów rolnych.

Pawilon handlowy

Pawilon handlowy w Lasowicach Małych, stan 1974 r.1

Pawilon handlowy w Lasowicach Małych został wzniesiony w okresie PRL-u, na miejscu wyburzeń. Obok niego powstał budynek GOK. Lasowice Małe stanowiły siedzibę organów gminy, nie mogło więc zabraknąć w nich socjalistycznych „klocków”.

Obecnie w pawilonie handlowym działa sklep wraz z agencją pocztową i punkt apteczny.

Przypisy

1 – Foto: J. Dziurdzik, [w:] „Głos Olesna”, 1974, nr 9

Poczta

Urząd Pocztowy Poczty Polskiej S.A. Lasowice Małe (PNA 46-280) został zlikwidowany. Zlokalizowany był w dawnej siedzibie Urzędu Gminy. Wcześniej istniał w sąsiednich Jasieniach.

Obecnie w Lasowicach Małych działa Agencja Pocztowa, podlegająca UP w Lasowicach Wielkich.

Rynek usług pocztowych powoli podlega demonopolizacji.

Historyczny odcisk stempla dziennego Urzędu Pocztowego w Lasowicach Małych Agencja Pocztowa Poczty Polskiej S.A. w Lasowicach Małych

Potażarnia

Gdzieś w tych okolicach znajdowała się potażarnia Weigerta (jeśli w ogóle trudnił się produkcją potażu, a nie tylko jego handlem)

Bardzo prawdopodobne, że takowa istniała w XIX w. w Potaśni (Potasznia, dawny przysiółek Lasowic Małych), czego dowodzi m.in. ta właśnie nazwa geograficzna. Prawdopodobnie prowadził ją tutaj Abraham Weigert – dziadek pierwszego śląskiego noblisty Paula Ehrlicha.

Więcej na temat postaci w osobnym artykule Abraham Weigert – dziadek noblisty zaangażowany w Lasowicach Małych

PGR

Państwowe Gospodarstwo Rolne w Lasowicach Małych utworzono w 1950 r., na bazie uprzednio znacjonalizowanego majątku ludności autochtonicznej. W skład PGR weszła gorzelnia i spichlerz dworski.

PGR przynależał pierwotnie do Kombinatu w Oleśnie, następnie w Tułach i na koniec w Bierdzanach.

W 1995 r., wystepując już od 1990 r. jako Gospodarstwo Rolne, został zlikwidowany.

Zarząd nad nieruchomościami o powierzchni 370,3862 ha, zabudowanymi 26 budynkami i budowlami, objęła – tak, jak i nad lasowickim dworem – Agencja Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w Opolu.

Zabytkowy spichlerz, w głębi gorzelnia – części składowe dawnego PGR w Lasowicach Małych Zagospodarowane obiekty dawnego PGR w Lasowicach Małych

ANR planuje sprzedaż całości nieruchomości w trybie pierwszeństwa nabycia. W przeciwieństwie do wielu innych, tego typu obiektów, w Lasowicach Małych jest co sprzedawać – lokalni przedsiębiorcy sami zadbali o ten majątek, kontynuując przy tym działalność niektórych części składowych zakładu, jak gorzelni czy mieszalni pasz. Również część ziemi (1700 ha) pozostała pod uprawą.

Pszczelarstwo

Już w XIII wieku chłopi z Lasowic Małych odprowadzali do swego pana 60 wiader miodu rocznie.

W Lasowicach Małych obecnie jest czterech pszczelarzy, z czego jeden posiada tylko dwie rodziny. Kilka lat temu było ich jeszcze sześciu, a każdy z nich posiadał nie mniej, niż dziesięć rodzin.

Działalność jednego ze współczesnych pszczelarzy z Lasowic Małych:
– pasieka – etykieta handlowa

Spichlerz

Spichlerz w Lasowicach Małych został wzniesiony ok. poł. XIX w. z inicjatywy prywatnych właścicieli miejscowości – członków rodu Hohenlohe-Öhringen.

Najprawdopodobniej budowany był jednocześnie z przylegającą do niego od północnej strony mleczarnią, której to przyległości – pomimo gruntownego remontu – wciąż nosi ślady.

Spichlerz dworski w Lasowicach Małych, stan 2006 r. przed remontem Spichlerz dworski w Lasowicach Małych, stan 2006 r. po remoncie

W 1965 r. budynek spichlerza został wpisany do rejestru zabytków, a w 2006 r. gruntownie odremontowany.

Spółka melioracyjna

Statut dla spółki odwadniającej grunty w celu melioracji w Lasowicach Małych w powiecie oleskim

Statut
dla spółki odwadniającej grunty w celu melioracji w Lasowicach Małych w powiecie oleskim

My, Wilhelm, z Bożej łaski Król Prus, na podstawie §§ 57 i 65 ustawy z dnia 1 kwietnia 1879 roku (zbiór ustaw str. 297), ustalamy po wysłuchaniu uczestników jak następuje:

§1. Właściciele działek gruntów będących częścią obszarów melioracyjnych w gminie i dystryktcie dworskim Lasowice Małe będą zrzeszeni do spółki, która ma na celu podwyższyć plony na tych gruntach za pomocą odwadniania, według miary planu melioracyjnego wypracowanego przez inżyniera kultury R. Baeumer z Opola, z dnia 1 maja 1900 roku.

Obszar melioracyjny zaznaczony jest na mapie, która stanowi dodatek do planu.

(…)

Nadane w zamku w Berlinie, z datą 1 kwietnia 1901 roku.

(LS [=lectori salutem]) Podpisał Wilhelm R.

Kontrasygnował baron von Hammerstein. Schönstedt.

Źródło

• „Amtsblatt der Königlichen Regierung zu Oppeln”, 1901, szt. 17, s. 105-108